Nükleik asitler 1868 yılında isviçreli bilimadamı Friedrich Miescher tarafından balık spermleri ve akvaryuvarlar üzerindeki çalışmaları sırasında keşfedilmiştir.F. Miescher çalışmaları sırasında akyuvar ve balık sperm hücrelerinin nükleuslarında(çekirdeklerinde) asidik özellikli bir takım yeni maddeler keşfetti.F.Miescher C,H,O,N ve P içeren ,yapı bakımından proteinlerden büyük bu maddelere nükleusta(çekirdekte) yer aldığı için ” Nükleik Asitler ” adını verdi.
Nükleik asitler tüm canlıların döllenmeden itibaren ilk hücre bölünmelerinden başlayıp canlının yaşamının sonuna kadar gelişen tüm canlılık olaylarının nasıl başlayıp,nasıl biteceğine dair bilginin yer aldığı ana moleküllerdir.Özetlersek Genetik bilginin depolandığı yerdir.
Nükleik asitlerin temel yapısal birimine ” Nükleotid ” denir.Bulundurdukları bazlara göre isim alırlar.Timin var ise Timin Nükleotid gibi.
Baz+Şeker+Baz–>Nükleotid
Nükleotid Birimi Devamını Oku
biyoloji12. sınıf
Proteinler
Proteinler hücrenin yapısında yer alan, C,H,O,N(Azot) ve S(kükürt) içeren,zincir şeklindeki aminoasitlerin birleşmesiyle (Polimerize olması) oluşan önemli organik bileşiklerdir.Proteinlerin temel yapısal birimi aminoasitlerdir.
Proteinler hücrede yüzlerce aminoasitin polimerize olmasıyla meydana gelen makromoleküllerdendir..İlk keşfedilen aminoasit Asparagus sp.(Kuşkonması) bitkisinden elde edilen ” Asparajin” dir.1938 yılında W.C. Rose tarafından ”Threonin” ise en son keşfedilen aminoasittir.Doğada 20 çeşit aminoasit vardır.
Proteinlerin kimyasal yapısını incelediğimizde merkezde bir karbon(C) atomu ve bu atoma bağlı bir karboksil(-COOH) grubu ve amino(-NH2) grubu vardır.Bu iki yapı amimoasitlerin ortak temel yapısını teşkil eder.Amimoasitler arasındaki farklılığı ise (C)karbon atomuna bağlı (-R) grubu ve yan zincir sağlar.Aminoasitler ”R” grubunun kimyasal özelliklerine göre suda eriyenler ve suda erimeyenler olmak üzere iki gruba ayrılır.Amino grubu ve yan zincir grub,aminoasitlerin farklı elektrik yüklerine ve suda farklı çözünürlük oranlarına sahip olmalarını sağlar.Aminoasitler kısaltılmış olarak üç haf yada tek harf ile sembolize edilirler.Alanin –>Ala–>A gibi..
Karboksil grubu(-COOH) asidik,amino grubu(-NH2) bazik özellik gösterir ve bu sebeble hücrede meydana gelebilecek Ph değişimlerinde tampon görevi üstlenirler. Devamını Oku
Lipidler(Yağlar)
Lipid Nedir? Lipid kelimesi yunancada Lipos: yağ ve Fransızcada lipides kelimelerinden türetilen,katı ve ve sıvı yağlar ile balmumu gibi maddelere verilen genel bir isimdir.Lipidler yani yağlar suda erimez sadece alkol ve türevlerinde erir.C(karbon),H(hidrojen) ve O(oksijen)’den oluşan yağlar organizmalarda iki şekilde bulunur.
1)Canlıların yapısındaki Fosfolipid ve Balmumu
2)Parçalandıklarında yüksek yüksek miktarda enerji açığa çıkaran,bir başka deyişle yüksek miktarda enerji depolama şekli olan katı ve sıvı yağlar.Katı ve sıvı yağlar canlılar için önemli enerji depolarıdır.
Bir mol trigliserid bir mol Alkol(Gliserin=Gliserol) ve 3 mol yağ asidinden meydana gelir.
1 mol Gliserin + 3 mol Yağ Asidi ——> Trigliserid + 3H2O(Su)
Bu formüldende anlaşıldığı reaksiyon sonucunda oluşan tabiatta bulunan doğal yağlara ”Trigliserid” adı verilir.Yağ moleküllerinde bulunan C ve H bağları karbonhidratlara oranla daha fazladır.Buna bağlı olarak metabolizmada yağlar parçalandığında(oksitlendiğinde) karbonhidratlara oranla 2-3 kat daha fazla enerji açığa çıkarır. Devamını Oku
Hücre Nedir?
Hücre yaşayan organizmaların yapısal ve fonksiyonel temel birimidir.Bilinen tüm yaşayan canlılar bir yada birden çok hücreden oluşur.
Polisakkaritler
Birçok monosakkaritin dehidrasyon reaksiyonları ile birleşip uzun karbon zincirleri oluşturması sonucu polisakkaritler meydana gelir.Genel olarak yaygın olarak bilinen polisakkaritler,Nişasta,Glikojen, Askorbit Asit,Glikuron Asit,Neuromin Asit,Uron Asidi Selüloz ve kitin’dir
L-Askorbit Asit insanlarda C vitamini olarak kullanılır.Bitkilerce sentezlenir.
Glikuron Asit idrar içeriğinde yer alan maddelerden biridir.
Neuramin asit Süttte ve hücre membranında yer alır.Uron asid ise mukopolisakkaritlerin yapıtaşıdır.
Bu polisakkaritlerin temel yapı maddesi glikoz molekülüdür.Glikoz moleküllerinin farklı şekillerde polimerize olması(bağlanması) farklı özelliklerde polisakkaritlerin oluşmasına yol açar.
Nişasta bitkilerde fotosentez reaksiyonları sonucu üretilen ve temel depo maddesi olan bir polisakkarittir.Bitkilerin bu depo ürünleri insanlar ve otçul hayvanlar için önemli besin ve enerji kaynaklarıdır.Hayvanlarda ve insanlarda nişasta,glikojen ve maltoz çeşitli enzimler(Amilaz ve maltaz enzimi) ile glikoza parçalanarak kana karışır. Fotosentez ile sentezlenen nişastaya ”Asimleme Nişastası” adı verilir.Fındık,fıstık,patates,bakla ve mısırda yüksek miktarda nişasta bulunur.Asimleme nişastası daha sonra çeşitli enzimler ile etkileşime girerek hidroliz reaksiyonu ile disakkaritlere ayrışır ve bu moleküller vasküler(iletim) doku ile bitkinin değişik bölgelerine iletilir.
Omurgalı canlılarda besinlerin temel depolama şekli glikojendir.Glikojen iyot ile muamele edildiğinde kahverengi renk alır.Çok sayıda glikoz monomerinin bağlanmasıyla oluşan Glikojen karaciğer ve kas hücrelerinde depolanan bir polisakkarittir.İnsanlarda kanda glikoz(şeker) miktarında yükselme durumunda pankreastan salgılanan insülin hormonu kandaki fazla şekerin(glikoz) karaciğerde depolanmasını sağlar.Kanda şeker azaldığında yine pankreastan salgılanan glikagon hormonu karaciğerde depolanmış olan glikojeni hidroliz ederek(parçalayarak) glikoz şeklinde kana verilmesini sağlar.
Disakkaritler
İki monosakkarit molekülünün (Glikoz,Fruktoz,Galaktoz) glikosid bağları ile birleşmesi ve 1 mol su açığa çıkarmasıyla sonuçlanan kimyasal reaksiyonla bir molekül disakkarit oluşur.Ortama su çıkaran bu reaksiyona ”Dehidrasyon sentezi” adı verilir.Reaksiyonun tam tersi olursa, 1 mol su gerekir ve disakkaritin su ile parçalanmasına ‘Dehidroliz’ denir.Karbonhidratlar omurgalılarda kanda glikoz halinde taşınırken diğer hayvanlarda genellikle disakkarit formunda taşınır.
Örnek verecek olursak;
Sükroz(Çay şekeri) yani şeker ülkemizde şeker pancarından üretilirken,güney yarımkürede çoğunlukla şeker kamışından elde edilir.Disakkarit olan sükroz pancar ve şeker kamışı bitkilerinin iletim sistemlerinde, karbonhidratların taşınma biçimidir.Bir önemli disakkaritte memelilerin sütlerinde bulunan Laktoz’dur.
Glikoz+Glikoz —-> Maltoz + Su
Glikoz+Fruktoz —->Sükroz(Çay Şekeri) + Su
Glikoz +Galaktoz —-> Laktoz(Memelilerdeki Süt) + Su
Monosakkaritler
Genel formülleri (CH2O)n olan monosakkaritler hücre içerisinde oksidasyona uğrar ve açığa çıkan enerji hücre tarafından canlılık faaliyetleri için kullanılır.
Monosakkaritler yapılarında bulunan karbon sayısına göre isimlendirilirler.,4 karbonlu tetroz karbonlu pentoz,riboz,deoksiriboz gibi..Riboz RNA yapsına,Deoksiriboz DNA yapısına katılır.Glukoz,Fruktoz ve galaktoz birer monosakkarittir.
Glikoz fotosentetik bir üründür.Fotosentetik canlılarda glikoz fruktoza çevrilir.Glukoz memeli canlılarda hayat sıvısı olan kanda bulunması şart olan beyin hücrelerinin en önemli enerji kaynağıdır.İnsanlarda 1 mm kanda 90-100 mg glukoz bulunması gerekir.
Hastalar damar yolu ile verilen serum aslında sulandırılmış glikozdur.Kana karışan serumdaki glikoz hücre zarından hücre içerisine geçer ve oksidasyona uğrar.Kandaki fazla glikoz ise karaciğerde bir polisakkarit olan glikojen şeklinde depolanır. Aslında glikozun kan içindeki miktarını düzenlemede karaciğer ve pankreasın yanısıra beyindeki hipofiz bölgesi ve pankreasın görev aldığı karmaşık bir mekanizmadır.Ayrıntılı bilgilere ileriki makalelerde değineceğiz.
Karbonhidratlar
Genel formülleri CnH2nOn olan karbonhidratlar C(karbon),H(hidrojen) ve O(oksijen) atomlarından meydana gelir.
Karbonhidratlar hayvan ve bitki hücrelerinin birincil enerji kaynaklarıdır.
Birbirlerine benzeyen yada aynı olan moleküllerin birleşmesiyle oluşan moleküllere polimer,polimerleri oluşturan her bir molekülede monomer adı verilir.
Karbonhidratlar 3’e ayrılır:
1) Monosakkaritler
2) Disakkaritler
3) Polisakkaritler
Karbon,hidrojen ve oksijen atomları biraraya gelerek monosakkaritleri yada diğer bir deyişle basit şekerleri,iki monosakkarit birleşmesi ile disakkaritleri,birden çok monosakkaritin birleşmesiylede polisakkarit bileşikler oluşur.
Fotosentez Nedir?
Fotosentez bitki hücrelerinde kloroplastlarda su ve karbondioksitin hammadde olduğu, güneş ışığı ile etkileşime giren,sonucunda Glikoz ve Oksijen ürünlerinin sentezlendiği fotokimyasal bir olaydır.Glikoz bitkide metabolik faaliyetlerde ve enerji üretiminde kullanılır,arta kalan kısmı ise asimleme nişastası olarak bitkilerin depo organlarında(Kök ve gövde gibi..) depolanır.
Bitkisel Dokular
1) MERİSTEM (BÖLÜNÜR DOKU)
a)Apikal Meristem
b)İnterkalar Meristem
c)Lateral Meristem
*Meristemlerin Kökenlerine Göre Sınıflandırılması
1a)Primer Meristem
a)Tomurcuk
b)Kaliptra
2a) Seconder Meristem
2) SÜREKLİ DOKU(Sabit Doku)
A) Kökenlerine Göre Sürekli Dokuların Sınıflandırlması
1a) Primer Sürekli Doku
2a) Seconder Sürekli Doku
B)Morfolojik ve Fizyolojik Yapılarına Sınıflandırılması
1)Koruyucu Doku(örtü Doku)
a)Epidermal Koruyucu Doku(Epidermal Sistem)
b)Mantarlaşmış Koruyucu Doku
b1)Primer Mantar Doku
b2)Seconder Mantar Doku
2)Parankima Dokusu(Temel Doku)
İşlevlerine göre parankima dokuları 4’e ayrılır;
a)Assimileme Parankiması
b)Havalandırma Parankiması
c)İletme Parankiması
d)Depo Parankiması
3)Destek Doku
a)Sklerankima
a1)Sklerankima Lifleri
a2)Taş Hücreleri
b)Kollenkima
b1)Köşe Kollenkiması
b2)Levha Kollenkiması
4)İletken Doku(Vasküler doku)
a)Ksilemà Trakeler ,Trakeidler,Ksilem Lifleri,Ksilem Parankiması
b)Floemà Kalburlu Borular,Arkadaş Hücreleri,Floem Sklerankiması,Floem Parankiması
c)İletim DemetleriàKollateral Demet,Bikollateral Demet,Konsantrik Demet,Radyal Demet
5)Salgı Doku
a)İntraselüler (Hücre içi) Salgılar
a1)Salgı Hücreleri
a2)Salgı Boruları
b)Ekstraselüler(hücre dışı) Salgılar
b1)Bitki İçi Salgılar
b2)Bitki Dışı Salgılar